जे. बी. मोरायस - J. B. Moraes

 

जे. बी. मोरायस (जॉन बापतिस्त मोरायस)

 

जे. बी. मोरायस हांचो जल्म 1933 वर्सा मंगळूर लागसारच्या कालामुंडकूर (निडोदी) गांवांत जालो.

कन्नड लिपयेंत बरोवपी ते कोंकणींतले एक म्हान कवी, साहित्यीक आनी पत्रकार.

कविते वांगडा कथा, चरित्र, व्यक्तीचित्रण, नाटक, पत्रकारिता, निबंद, अणकार, रुपांतरणां सारके विशय तांणी हाताळ्ळ्यात.

पत्रकार ह्या नात्यान तांकां साबार कोंकणी नेमाळ्यांनी वावर करपाचो सुमार 45 वर्सांचो अणभव आसा. दिवो  ह्या साताळ्याचे ते संस्थापकी संपादक आसले.

साहित्य अकादमीचो पुरस्कार मेळोवपी ते कर्नाटकांतले पयले लेखक.

‘Makers of Indian Literature’ हे साहित्य अकादमीचे वळेरेंत, नामनेच्या चा. फ्रा. दकॉस्ता ह्या कोंकणी कवीचेर तांणी निबंद बरयला. हेच अकादमी खातीर तांणी कन्नड साहित्याच्या इतिहासाचो अणकार केला. तशेंच अकादमीच्या सल्लागार मंडळाचे ते वांगडी आसले.

जानेवारी 1993 वर्सा मडगांवांत घडोवन हाडिल्ले अखिल भारतीय कोंकणी परिशदेचे 19 वे बसकेंत तांची अध्यक्ष म्हूण नेमणूक जाली.

1992 वर्सा, कोंकणी भाशा मंडळ, मुंबय  हे कोंकणी संस्थेचें सगळ्यांत पोरणें प्रतिनिधीक मंडळ परत जितें-जिवें करपाक ते कारणी-भूत थारले. त्या भायर 1992 सावन ते हे संस्थेचे सचीव म्हूण वावुरले.

भारतीय ज्ञानपीठ  हे संस्थेच्या कोंकणी सल्लागार समितीचे ते निमंत्रक आशिल्ले.

जे. बी. मोरायस हांणी 1980 वर्सा तांच्या कोशेड्दान केल्ली खून  ह्या कथा संग्रहाक गोंयच्या कोंकणी भासा मंडळाचो पुरस्कार, जोर्ज फर्नांडीस – एक साहसी जीण ह्या चरित्राक 2000 वर्साचो डॉ. टी. एम. पै प्रतिश्ठान पुरस्कार, भितरलें तुफान  ह्या कविता झेल्या खातीर 1985 वर्साचो केंद्रीय साहित्य अकादमी पुरस्कार, 1990 वर्सा महाराष्ट्र गौरव पुरस्कार जाल्यार 2000 वर्सा तांचे समग्र साहित्य साधने खातीर मंगळूरच्या संदेश  प्रतिश्ठानाची प्रशस्ती लाबल्या.

30 डिसेंबर 2014 दिसा पिरायेच्या 81 वर्सांचेर तांचें निधन जालें.

 

कविता

नवी व्होंकाल 1977

भितरलें तुफान 1984

पुतिफाराची बायल 1990 (verse)

एक धेंट एक पान 2002

 

कथा

कोशेड्दान केल्ली खून 1980

 

चरित्र

जोर्ज फर्नांडीस – एक साहसी जीण 1999

 

नाटक

सपण-पारखी जुजे 2002

ही वाट यमकोंडाची

विधीचो खेळ

 

जिणे रुपकार (life sketches)

मंगळुरचीं उज्वल रत्नां 1983

 

निबंद

चा. फ्रा. दकॉस्ता 2001

 

कोंकणींत अणकार

रोमयो-जुलियेट 1954 (नाटक)

अंत नाशिल्लें सपन 1975 (कादंबरी)

नवें पोयण, WOO1 कन्नड साहित्याचो इतिहास 1989 (साहित्यीक इतिहास)

 

रुपांतरणां

निसराळ्याक लोटून घालो 1976 (कादंबरी)

बोलप्या मदली शेली 1977 (कादंबरी)

झोरलो गोम्स 1987 (शेरलॉक होम्स कथा)

 

म्हाकाव्याची माळ

दिव्यमृत 1989

 

इंग्लीशीच्या जोडपालवान

History of Konkani Literature 2000

 

लेखांनी योगदान

Masterpieces of Indian Literature 1997

पुंडलीक नायक - Pundalik Naik

 

पुंडलीक नारायण नायक

 

21 एप्रील 1952 दिसा गोंयच्या फोंडें तालुक्यांतल्या वळवय गांवांत ह्या म्हान व्यक्तीमत्वाचो जल्म जालो.

पुंडलीक नायक हे कोंकणींतले नामनेचे कादंबरीकार, नाटककार, पटकथा लेखक, कथाकार आनी कवी.

2002 वर्सा सावन गोवा कोंकणी अकादमीचें अध्यक्षपद तांणी सांबाळिल्लें.

तांचे अच्छेव  हे कादंबरेक कोंकणी साहित्याच्या इतिहासांत मैलाचो फातर ही संज्ञा फावो जाल्या. इंग्लीश भाशेंत अणकारीत जावपी कोंकणींतली ही पयली कादंबरी. हो अणकार 2002 वर्सा विद्या पै ऑक्सफर्ड विद्यापीठ प्रॅस हांणी केला. तशेंच जाग प्रकाशनान कोंकणी कादंबरेच्या 150 वर्सां निमतान, हो अच्छेव कसो घडून आयलो हाचेर बरयल्लो एक निबंद प्रकाशीत केलो, जो परत एकदा ह्याच विद्यापिठान इंग्लीशींत अणकारीत केलो.

पुंडलीक नायक हांणी 1977 सावन नाटकां बरोवपाक सुरवात केली आनी आयज मेरेन एकूण 32 नाटकां तांणी कोंकणीक दिल्यांत. हाकाच लागून तांकां कोंकणी नाट्य मळा वयलो मूळ-पुरूश म्हूण लेखतात.

2011 वर्सा, नाट्यरंग पंचम  हो पुंडलीक नायकांच्या नाटकांचेर आदारीत पांच दिसांचो एक उत्सव घडोवन हाडलो. तातूंत शबै शबै भौजनसमाज, चैतन्याक मठ ना, कांसुलो, सुरींग आनी श्री विचित्राची जात्रा  ह्या पांच नाटकांचें सादरीकरण जालें.

तांणी बालसाहित्य मळार लेगीत आपलें योगदान दिलां.

1979 वर्सा, ऑल इंडिया रेडियो, पणजीचे ते उपसंपादक आनी उपरांत सहाय्यक संपादक जाले. 1984 वर्सा, पुर्णकाळ लेखक जावच्या हेतून तांणी हो वावर सोडलो.

कोंकणी भाशेचे चळवळींत तांचो म्हत्वाचो वांटो आसलो. कोंकणी प्रजेचो आवाज हे संघटणेचे ते निमंत्रक आशिल्ले. कोंकणीक साहित्य अकादमीची मान्यताय, राजभाशेचो दर्जो आनी भारतीय संविधानाचे 8 वे वळेरेंत कोंकणीचो आस्पाव ह्या तीन मागण्यांची मोख दवरून हे संघटणेंत ते पोटतिडकेन वावुरले.

रेडियो आनी टी. वी. खातीर लेगीत तांणी नाटकां बरयल्यांत तशेंच चलचित्रां आनी कांय चलचित्रांचें संपादनूय तांणी केलां.

1983 वर्सा, रुतू  ह्या कविता अंकाचे ते संपादक आसले.

1999 वर्सा, बेळगांवचे ऑल इंडिया कोंकणी परिशदेचे अध्यक्ष म्हूण तांची नेमणूक जाल्ली.

तांच्या चौरंग  ह्या एकांकी संग्रहाक 1984 वर्साचो साहित्य अकादमी पुरस्कार फावो जाला. 2010 वर्सा, तांचे पुराय जिवनकाल उपलब्धी खातीर तांकां गोमंत शरदा पुरस्कारान सम्मानीत केला. हे भायर तांकां पटकथे खातीर AIR चो पटकथा पुरस्कार (1986-87), ऑस्ट्रेलियन ऍकॅडमी ऑफ ब्रॉडकास्टींग एण्ड सायन्स चो पेटर्स पुरस्कार (1988), बालनाट्य खातीर गोंय सरकाराचो पुरस्कार (1975) आनी कोंकणी भाशा मंडळ वतीन इनाम लाबलां. 2013 वर्सा, पटकथा लेखक ह्या नात्यान भारतीय रंगमाचयेक दिल्ल्या योगदाना खातीर तांचो संगीत नाटक अकादमी च्या पुरस्कारान भोवमान जाला. तशेंच 1975 वर्सा कला अकादमीचो राज्य पुरस्कार, 1980 वर्सा, ऑल इंडिया आकाशवाणी रेडियोप्ले पुरस्कार, 1986 वर्सा श्री विचित्राची जात्रा खातीर आकाशवाणी पुरस्कार, ह्याच वर्सा मर्णकटो एकांकेच्या नभोनाट्य रुपांतराक आकाशवाणीच्या अखिल भारतीय नाटक सर्तींत पयलो पुरस्कार, 1997 वर्सा उत्कृश्ट पटकथा पुरस्कार अशे हेर पुरस्कारूय तांकां लाबल्यात.

 

कविता

गा आमी राखणे

 

कथा

मुठय 1977

पिशांतर 1977

अर्दूक 1989

 

कादंबरी / नवलिका

अच्छेव 1977

बांबर 1976

गुणाजी 1998

वसंतोत्सव आनी दायज 1985

 

नाटक

शबै शबै भौजनसमाज 1986

मुक्तताय 1986

चैतन्याक मठ ना 1992

राखण 1980

धनयां देंवचारा

अंता घरा भगवंता

शिरी रे शिरी अधांतरी

काळजाची काणी

दिश्टदौलत

चतुरंगा

कांसुलो

तिरंगी चक्राचक्री

श्री विचित्राची जात्रा 1986

परिक्रमा

रक्तखेव 1979

पिंपळ पेटला 1986

देमांद 1986

खण खण माती 1977

सुरींग 1982

आत्मवंचना 1993

दायज 1991

सूर्यसांवट 1984

कथा अस्तुरी

दिव्या दिव्या दिपत्कार

सांगोड

प्रेमयुध्द

प्रेमजागोर

चित्र स्वयंवर

फिरंगी फटास

मनशाळी मोनजात

तकली तड्डकी

 

एकांकी संग्रह

गांवधनी गांवकार 1975

चौरंग 1982

आकाशमंच 1987

दिगंत 1990

छप्पन तिगळी 1980

 

संपादन

वेंचीक कोंकणी एकांकी (संपादीत) 1992

समकालीन कोंकणी लघुकथा 1997

कोंकणी नाट्य स्पर्धेचीं 25 वर्सां 2001

 

बालनाट्य

रानसुंदरी 1974

आळशांक वाग खातलो 1984

मनू 1998

गौरी आनी कल्परूख 2005

बेकार भोंवडेकार 2005

चूम चूम घुंगरी 2005

शिंवाचो बळी

 

लेखसंग्रह

रंगपाट

 

चलचित्र

देखणी दुराय

दिश्टदौलत

 

 

 

दामोदर मावजो - Damodar Mauzo

 

दामोदर मावजो

दामोदर मावजो हांचो जल्म 1 ऑगस्ट 1944 दिसा, दक्षीण गोंयच्या साश्टी म्हालांतल्या माजोड्डें गांवांतल्या एका ब्राम्हण कुटुंबांत जालो.

तांकां आदाराचे भावनेन भाई मावजो म्हूण पाचारतात.

तांच्या बापायचें नांव यशवंत आनी आवयचें नांव लक्ष्मी.

मावज्याचें मुळावें शिक्षण मराठी, पुर्तुगेज आनी इंग्लीश भासांनी जालें. उपरांत मुंबयच्या पोद्दार महाविद्यालयांतल्यान तांणी वाणिज्य शाखेची पदवी मेळयली.

ते एक कथाकार आनी कादंबरीकार पूण स्वताक कथाकार म्हणप तांकां चड भावता. मुंबय आसतना आंतर महाविद्यालयीन नाटक सर्तींत नाटकां बरोवन तशेंच तातूंत वांटो घेवन आपले साहित्यीक जिणेक दामोदर मावज्यान सुरवात केली.

तांची तूं वचूं नाका ही पयली कथा 1963 वर्सा गुरुनाथबाब केळेकार हांच्या नवें गोंय नेमाळ्यांतल्यान उजवाडाक आयली. त्या उपरांत तांचे जायते कथा संग्रह उजवाडाक आयले.

कादंबरी प्रकाराक हात घालचे पयलीं तांणी सूड  ही नवलिका बरोवन 1975 वर्सा प्रकाशीत केली. उपरांत तांचे कार्मेलीन  आनी हेर दर्जेदार कादंबर्‍यांनी कोंकणी कादंबरेक एक उंचेलो पांवडो मेळोवन दिलो.

गोंयच्या इतिहासीक जनमत कौलांत आनी गोंयच्या विलिनीकरणा आड वावुरपांत तांचो वांटो आसलो. तशेंच कोंकणी प्रजेचो आवाज हे चळवळींत ते कृतीशील वांगडी आसले.

 

कथा

गांथन 1971

जागरणां 1975

रुमडफूल 1989

भुरगीं म्हगेलीं तीं 2001

सपन मोगी 2001

तिश्ठावणी 2020

 

नवलिका, कांदबरी

सूड 1975

कार्मेलीन 1981

सुनामी सायमन 2009

जीव दिवं काय च्या मारूं 2020

 

बालसाहित्य

एक आशिल्लो बाबुलो

काणी एका खोमसाची

चितरंगी

 

व्यक्तीचित्रण

अशे घडले शणै गोंयबाब

उंच हावेस उंच माथें

 

समिक्षण

मावज्याले कसवटेर

आपरोस

 

स्क्रीन प्ले आनी पटकथा

शिटू

अलिशा

सूड

ओ मारिया

एनेमी

 

दिसाळ्यां खातीर वावर

सुनापरान्त

दैनीक वर्तमानपत्र

 

पुरस्कार

अनु. क्र.	वर्स	कृती (पुस्तक / फिल्म)	पुरस्कार
1	1973	गांथन	कोंकणी भाशा मंडळ साहित्य पुरस्कार गोवा कला अकादमी साहित्य पुरस्कार
2	1976	जागरणां	कोंकणी भाशा मंडळ साहित्य पुरस्कार
3	1977	निळें निळें सवणें एक	कोंकणी भाशा मंडळ उत्कृश्ट नाट्य-हस्तलिखीत प्रत पुरस्कार
4	1978	काणी एका खोमसाची	गोवा कला अकादमी साहित्य पुरस्कार
5	1983	कार्मेलीन	साहित्य अकादमी पुरस्कार
6	1998	मिंगेलीलीं घरचीं	कथा पुरस्कार
7	2003	भुरगीं म्हगेलीं तीं	जनगंगा पुरस्कार
8	2005	अलिशा (फिल्म)	उत्कृश्ट स्क्रीन प्ले पुरस्कार
9	2006	सांस्कृतीक श्रेश्ठताये खातीर	गोंय राज्य पुरस्कार
10	2007		गोंय राज्य सांस्कृतीक पुरस्कार
11	2011	सुनामी सायमन	विश्व कोंकणी केंद्र, विमला वी. पै साहित्य पुरस्कार
12	2013		गोवन अचिवर्स पुरस्कार
13	2014	ओ मारिया (फिल्म)	उत्कृश्ट संवाद पुरस्कार
14	2016		पोद्दार रत्न पुरस्कार