रमेश भगवंत वेळुस्कार - Ramesh Bhagwant Veluskar

 

रमेश वेळुस्कार हांचो जल्म 10 नोव्हेंबर 1947 वर्सा पालें गोंय हांगां जालो.

ते कोंकणींतले एक नामनेचे कवी, लेखक आनी साहित्यीक आशिल्ले. आधुनीक कोंकणी कवितेक पोसवण दितल्यांचे वळेरींत तांचें नांव घेवप जाता.

1979 वर्सा, तांणी ‘मोरपाखां’ हो आपलो पयलो कविता झेलो उजवाडाक हाडलो.

कोंकणी, पुर्तुगेज, हिन्दी, मराठी, इंग्लीश, संस्कृत आनी बंगाली ह्या भासांचे ते जाणकार.

सुमार 33 वर्सां एक शिक्षक म्हूण वावुरतना, कोंकणी, मराठी आनी हिन्दी सारक्या भासांचेर तांणी प्रभुत्व जोडलें. कविता, निबंद, एकांकी, अणकार, बालसाहित्य, कादंबरी, आनी कथा अशे साबार साहित्य प्रकार तांणी हाताळ्ळ्यात.

बापायचे गायनाचे ओडीन तांकांय गावपाची आवड लागली आनी  मुखार तांणी भारतीय शास्त्रीय गायनाचें प्रशिक्षण घेतलें. तशेंच व्यंग निर्माण करप आनी नाटकांत अभिनय करप ह्यो तांच्यो आवडीच्यो गजाली.

संत तुकाराम हांचे अभंग आनी रबिंद्रनाथ टागोर हांची गितांजली तांणी कोंकणींत अणकारीत करून हाडली. तेच तरेन कार्लोस द्रुमोंद दी आंद्रेद ह्या पुर्तुगेज कवीचें साहित्य तांणी हिन्दी वाचका मेरेन पावयलें.

केंद्रीय साहित्य अकादमी पुरस्कार जोडपा वांगडाच, कोंकणींत तांचे साबार काव्य संग्रह तर मेळटाच पूण हिन्दींत लेगीत तांचो एक कविता झेलो वाचपाक मेळटा. कोंकणी भाशेक लोकवेदाची आनी पौराणीक बसका दिवपी एक म्हालगडे म्हूण तांचे कडेन पळोवप जाता. कारण लोकवेदाचें गिरेस्त दायज आशिल्ल्या पालें ह्या वाठारांत ते ल्हानाचे व्हड जाल्ले. आनी हाचेंच पडबिंब तांच्या साहित्यांत दिश्टी पडटा. ते भायर सैम हो तांचे बरपावळीचो आत्मो आसा आनी सैम सुंदर शैली तांणी कोंकणीक फावो करून दिली.

तांच्या नांवार 25 पुस्तकां आसात, जातूंत संस्कृत, मराठी, हिन्दी आनी इंग्लीश ह्या भासांतलीं भाशांतरां लेगीत आस्पावतात.

मनोहरराय सरदेसाय, रवींद्र केळेकार, बाकीबाब बोरकार, माधव बोरकार, दर्मांनंद कामत, र. वि. पंडीत, स. स. नाडकर्णी, मुर्लीधर कुलकर्णी, नागेश कर्मली आनी एवाग्रियो ज्योर्ज हांचे प्रेरणेन वेळुस्कारांनी लिखणेक हात घालो अशें म्हणटात.

ऑल इंडिया रेडियो खातीर वावर करतना तांणी जायतीं गितांय बरयलीं. ‘बिम्ब’ तशेंच ‘भुरग्यांचो राजहंस’ ह्या भुरग्या खातीरच्या अंकाचे ते संपादक जावन गेले.

1969 वर्सा, कोंकणी भाशा मंडळचो राजकवी पुरस्कार जाल्यार 1977 वर्सा, गोवा हिंदू असोसिएशन कडल्यान बा. भ. बोरकार पुरस्कार तांकां मेळ्ळा. तांच्या ‘मोनी व्यथा’ कविता संग्रहाक कला अकादमी पुरस्कार लाबला (1976). 1980 वर्सा, ‘मोरपाखां’ झेल्याक कोंकणी भाशा मंडळ पुरस्कार जाल्यार ‘भूक भूक भिशू’ खातीर कोंकणी भाशा मंडळ नेहरू पुरस्कार (1983) आनी कला अकादमी पुरस्कार (1982-83) फावो जाला. तेच तरेन 1990 वर्सा, तांच्या ‘सावलगोरी’ संग्रहाक केंद्रीय साहित्य अकादमी पुरस्कार लाबला. 2000 वर्सा, राष्ट्रीय हिंदी सेवा सहस्त्रब्दी सम्मान तांणी जोडलो. ते भायर 2011 वर्सा, ‘समुद्रमुद्रिका’ झेल्याक भारत सरकाराच्या मानव संसाधन उदरगत मंत्रालया वतीन बिगर हिन्दी – हिन्दी लेखक पुरस्कार मेळ्ळा.

21 ऑक्टोबर, 2018 दिसा, रायबरेली उत्तर प्रदेश हांगा 70 वर्सांचे पिरायेर तांचें निधन जालें.

 

कविता

मोनी व्यथा 1974

मोरपाखां 1977

माती 1983

आंगणी नाचता मोर मोरया 1988

सावलगोरी 1989

हिरण्यगर्भ 1993

सूर्यवंशी 1999

तनरज्योती 1999

दर्या 2008

जेन कविता

पांडुरंग पांडुरंग

समुद्रमुद्रिका (हिंदी)

 

बालसाहित्य

भूक भूक भिशू 1980

चांदीमामा 1983

फूलपाखां 1985

चू चू चानी

घुरू घुरू वारो

कुणे कुस्कूर

 

नाटक

आपोवणें आयलां सायबा नाचपाकू

 

कादंबरी

पर्वनवा

 

नवलिका

मोनी व्यथा

 

अणकार

अंधा यूग

र. वि. पंडीत - R. V. Pandit

 

पुराय नांव - रघुनाथ विष्णू पंडीत

पूण भौस तांकां र. वि. पंडीत ह्या नांवानूच चड वळखता. 6 एप्रील 1917 ह्या दिसा रायबंदरा रघुनाथबाबांचो जल्म जालो. पूण ते मूळ पालें शिरदोण ह्या गांवगिर्‍या वाठारांतल्या गौड सारस्वत ब्राम्हण घराण्यांतले. विष्णूबाब आनी रमाबाय हे तांचे पालक.

कोंकणी कवितेच्या मळार भरभरून वावर केल्ले खातीर तांची नामनां गाजता. तशेंच ते एक स्वातंत्र्य सैनीक आशिल्ले.

कोंकणी, हिन्दी, इंग्लीश, मराठी आनी पुर्तुगेज भासांचेर तांचें प्रभुत्व आसलें.

15 वर्सांचे पिरायेर तांकां कविता लेखनाची ओड लागली.

पुण्याचे फर्गसन महाविद्यालयांत ते बी. एस. सी. ची पदवी मेळोवंक सोदताले पूण इंग्लीश कवितेचे ओडीन तांणी तिसर्‍या वर्सा बी. एस. सी. सोडली आनी बी. ए. पदवी मेळयली. मुखार रघुनाथबाबांनी सैनिकी विद्या मेळयली. तांकां छायाचित्रां काडपाचीय भोव आवड आसली आनी तातूंत तांणी जायती नामनां जोडली.

ते गांधीवादी आसले आनी 1942त भारत छोडो आंदोलनांत ते सहभागी जाले. मे 1945त गांधीजींची जाल्यार 1946त नेहरूंची मुलाखत घेवपाचें सभाग्य तांकां प्राप्त जालें.

तांचे चडशे लिखणेंत, गोंयच्या शोशीत समाजा विशीं आशिल्लो तांचो हुसको दिसून येता. गावडा समाज आनी तांचेर जाल्ले अतिरेक हो तांचे कवितेचो गाभो आसा. 26 जानेवारी 1963 ह्या एकाच दिसा पांच कविता झेले उजवाडाक हाडून तांणी कोंकणी कवितेच्या मळार इतिहास घडयलो. तांच्या कवितांचे अणकार भारत आनी भारता भायल्या पन्नासेक नेमाळ्यांनी उजवाडून आयल्यात.

तांच्या ‘दर्या गाजोता’ ह्या कविता झेल्याक 1979 वर्साचो केंद्रीय साहित्य अकादमी पुरस्कार फावो जाला. कविता साहित्य प्रकारा खातीर मेळिल्लो हो पयलो साहित्य अकादेमी पुरस्कार.

कोडॅक इंडियन मॅगजीन, दी ट्रॉपिकल फोटोग्राफी, द लेन्स लायट कॉलम्स सारकिल्या नेमाळ्यां खातीर लेगीत तांणी वावर केला. 1945त तांणी एक वर्सभर गांधीजी हांच्या पक्षान चलयिल्ल्या इंग्लीश आनी मराठी नेमाळ्याचे म्हणयारे म्हूण जापसालदारकी सांबाळ्ळी. तेच तरेन 1950-1955 मेरेन ‘भारती’ हें नेमाळें चलयल्लें आनी ‘साधना’ ह्या सातोळ्या खातीरूय ते वावुरताले. 1945 सावन महात्मा मोहनदास करमचंद गांधी हांच्या पक्षाच्या नेमाळ्यांचे प्रतिनिधी म्हूण ते वावुरले.   

पंडितांक जे पुरस्कार मेळ्ळ्या तातूंत 1948 वर्सा तांणी काडिल्ल्या महात्मा गांधीजींच्या छायाचित्रांक लाबिल्लें सुवर्ण पदक आस्पावता. 1967त युनायटेड नेशन्सचो ‘युनायटेड पोएटस् लॉरिएट इंटरनॅशनल’ हो नामनेचो पुरस्कार तांकां मेळ्ळो. ‘रिझाला’ तल्या तांचे कोंकणी कवितेच्या ‘पोस्तरआदियुश’ ह्या अणकाराक फिलिपिन्स राष्ट्राचें सुवर्ण पदक तांकां लाबिल्लें. 1969 वर्सा, इंटरनॅशनल अकेडेमी ऑफ लिडरशीप चो ‘डॉक्टर ऑफ लिडरशीप ईन पोएट्री’ हो भौमान तांकां फावो जालो. 1975त गोंयांत जाल्ले तिसरे अखिल भारतीय कोंकणी परिशदेंत आनी मंगळुरांत जाल्ल्या इकराव्या अखिल भारतीय कोंकणी साहित्य संमेलनांत तांचे, आनी तांच्या अपूर्व साहित्य सेवे खातीर भौशीक सत्कार जाले. 1979त तांच्या ‘दर्या गाजोता’ ह्या काव्य झेल्याक पुरस्कार दिवन साहित्य अकादमीन तांच्या वट्ट साहित्यीक कर्तुपाचो भोवमान केलो. 1982त तांकां नामनेची ‘पद्मश्री’ पदवी लाबली.

23 सप्टेंबर 1990 दिसा पिरायेच्या 73 वर्सांचेर ते भायर पडले.

 

कविता

म्हजें उतर गावड्याचें 1963

उरतले तें रूप धरतलें 1963

धर्तरेचें कवन 1963

चंद्रावळ 1963

आयलें तशें गायलें 1963

ल्हारां 1965

Voices of Peace 1967

द मून द मून 1969 (इंग्लीश कविता झेलो)

मोतियां 1971 (रोमी लिपी)

My Goa and other Poems 1971 (इंग्लीश कविता झेलो)

मोगाचे आंवडे 1974

रेवेंतलीं पावलां 1975

नाच रे मोरा 1975

Dance, Peacock Dance 1975 (रोमा लिपी)

मोतियां 1975 (देवनागरी लिपी)

जिणेची रुमडी 1975 (रोमा लिपी)

रत्नहार भाग 1 1976

रत्नहार भाग 2 1976

गोअन पोएट्री खंड 1 1976

गोअन पोएट्री खंड 2 1976

दर्या गाजोता 1977 (रोमा लिपी)

दर्या गाजोता 1978 (देवनागरी लिपी)

चारां 1983

दर्या गाजोता 1983 (कन्नड-देवनागरी लिपी)

स्त्री-ह्रदय 1986 (मराठी लोकगितां)

 

बालसाहित्य

गोड गोड काणयो भाग 1 1965

गोड गोड काणयो भाग 2 1965

रामायण-महाभारतांतल्यो कथा 1966

भुरग्यालें जग 1979 (कन्नड भाशेंत)

 

व्यक्तीचित्रण

The National Leaders 1946

 

तांच्या कवितांचो अणकार

जैसा आया वैसा गाया 1971

 

अणकार

धागे-दोरे (कथा) 1969

तरंग (कथा) 1969

पोस्तरआदियुश (कविता)